Energiek Alphen aan den Rijn nam begin 2014 het initiatief om bij Rijnvicus een collectief zonne-energieproject te ontwikkelen. Het pand van Rijnvicus is eigendom van de gemeente. Rijnvicus wil graag een bijdrage leveren aan verduurzaming van de eigen organisatie en van de gemeente Alphen aan den Rijn. De gemeente heeft goedkeuring gegeven voor het plaatsen van zonnepanelen op het dak van het Rijnvicus-gebouw.
In maart 2019 is de bouw van een van de grootste Postcodeprojecten op een dak in Nederland van start gegaan. Met 1.844 panelen van 320Wp levert dat een maximaal vermogen op van 590.080Wp (590 kWp). Daarmee kan een gemiddelde jaaropbrengst van meer dan 500 MegaWh worden opgewekt.
Hier is een impressie te bekijken die gemaakt is met behulp van een drone.
Hoe groot deze installatie is in vergelijk met andere is moeilijk te achterhalen. Wij hebben maar één PCR dak in Nederland gevonden dat groter is. Op het portaal van SolarEdge, een van de grootste fabrikanten van omvormers staan we rond de 40e plek van 16.693 installaties wereldwijd. Daarmee staan we op deze lijst ook op de vierde plaats in Nederland, achter drie enorme zonneweides. Overigens staat de grootste, Groene Weuste met 4.032 kWp zelfs op de eerste plek wereldwijd, en energiepark Heeten met 2.209 kWp op de tweede in NL en op de derde plek WW. Dit is natuurlijk maar een momentopname, want er wordt in Groningen een park gebouwd met 320.000 panelen, voorlopig het grootste in Nederland.
Hier kan je zien wat het dak produceert.
De postcoderoos gebieden
Om zo veel mogelijk bewoners uit de gemeente mee te kunnen laten doen hebben we voor twee Postcoderozen besloten.
Het dak van Rijnvicus dekt daardoor de volgende twee postcoderoos gebieden af:
Met de locatie Rijnvicus-Oost in 2402 dekken we 2401, 2402, 2403, 2404, 2406, 2481 (Woubrugge) en 2461 (Ter Aar) af.
Met de locatie Rijnvicus-West in 2404 dekken we 2391 (Hazerswoude Dorp), 2396 (Koudekerk), 2394 (Hazerswoude Rijndijk, Groenendijk), 2401, 2402, 2404, 2405, 2408 en 2409 af.
Verschillende van deze postcode gebieden worden overigens ook door de Postcoderoos van de Golfclub Zeegersloot afgedekt.
Medewerking en ondersteuning
Rijnvicus en de gemeente ondersteunen Zon op Alphen om de volgende redenen:
- Het draagt bij aan verduurzaming van de lokale energiehuishouding
- Steun van de gemeente kan het project versterken en versnellen
- Dit project kan als voorbeeld dienen voor vervolg projecten en de verduurzaming binnen de gemeente versnellen.
- Het ondersteunen van de ontwikkeling van een succesvolle burger coöperatie verhoogt de betrokkenheid van de inwoners bij de eigen gemeente.
De installatie in stappen…
(24-5)
De verdeling van de panelen op het dak is aangepast zodat er nu praktisch een 50-50 verdeling tussen Rijnvicus-Oost en -West is ontstaan. Op dit moment is het verschil in de gemeten opbrengst over de laatste dagen van beide PCR’s nog maar 0,10%. Dit veranderd door bewolking (het is een erg groot dak), vervuiling en veroudering en houden we natuurlijk in de gaten.
(16-5)
Vandaag heeft Zon&Co. de bliksembeveiliging van de zonnepanelen geïnstalleerd. De volgende stap is om de balans van de twee PCR’s te optimaliseren. Dit doen ze door een string van panelen van de ene PCR naar de andere te verplaatsen, zodat beide PCR’s nagenoeg hetzelfde gaan produceren.
(29-4)
Vanmiddag zijn de twee bruto productiemeters door meetbedrijf Kenter geplaatst, getest en doorgemeten. Vanaf 1 mei gaat Kenter alle opgewekte stroom doorgeven aan de netbeheerder (Liander) en die kan via het centrale aansluitregister zien wie onze stroom daadwerkelijk afneemt (Greenchoice) en de informatie doorgeven. Vanaf 1 mei krijgt de coöperatie dus inkomsten uit deze stroom.
Op onderstaande foto zie je één van de twee installaties die de omvormers koppelen aan het stroomnet.
De volgende stap is nu het overdragen van de installatie door Zon&Co. aan Zon op Alphen.
19-april
Vandaag is het probleem, een configuratie fout van 4 omvormers, gevonden en opgelost en zijn nu alle 96 strings gekoppeld. Dit zorgde ervoor dat we vandaag een sprongetje van meer dan 75kW aan vermogen gemaakt hebben. Het effect was duidelijk te zien in het week rapport. Dit betekend overigens nog niet dat nu alles naar behoren werkt. Men kan echter nu op afstand de werking van alle 922 optimizers en de verbonden panelen gaan controleren. Het duurt nog minstens 2 weken voordat het systeem aan ons overgedragen kan gaan worden.
16-april
Vanmiddag om ongeveer 13:00 uur zijn 14 van de 18 omvormer segmenten online gekomen en konden hun opgeslagen informatie doorgeven. Daaruit bleek dat we in 5 dagen al bijna 12 MWh aan energie opgewekt hebben. Dit is nu al een besparing van ruim 3.700 Kg CO2.
12-april
Als je op het portaal (zie ook onder) naar de dagelijkse productie kijkt zie je al snel dat nog steeds niet alles op volle toeren schijnt te draaien. Volgens het portaal hebben we op de eerste volle dag (11 april) weliswaar al 488 kWh opgewekt, maar dit is nog maar een fractie van wat er in totaal al opgewekt is. Waarschijnlijk is al het 6 tot 8-voudige aan het net en dus ook gratis aan Rijnvicus geleverd.
De rede dat het portaal te weinig aangeeft ligt aan het feit dat nog maar één omvormer (de communicatie master) met het portaal communiceert. De andere 5 omvormers kunnen op dit moment hun gegevens nog niet doorgeven aan deze master. Omdat dit een nieuw type omvormer is met software die anders is dan bij vorige types, moet er na meerdere vruchteloze pogingen over de laatste twee dagen, waar ik overigens vandaag getuige van was, hulp komen van de fabrikant. Dat gaat in de loop van volgende week (15-19 april) gebeuren.
We zijn dus nog in de opstartfase die nog meerdere dagen en zelfs tot wel een paar weken kan gaan duren voordat alle delen goed met elkaar communiceren en de maximale stroom opgewekt gaat worden. Als n.l. een optimizer niet door een omvormer “gevonden” kan worden, worden de twee daarmee verbonden panelen niet met de string verbonden en leveren dus ook geen energie af. Ook kunnen er daardoor nog niet ontdekte verbindingsfouten of defecten op het dak zijn die men niet centraal kan uitlezen totdat de communicatie helemaal in orde is. Het duurt dus nog even. Dit is tenslotte een zeer grote en ook erg complexe installatie.
11-april
Alle 96 strings van het dak zijn nu aangesloten op de omvormers, en de omvormers allemaal op het wisselstroom circuit. Deze 96 strings zijn verder nog op het dak geconcentreerd (zie de kabelsalaat in de kleine foto hieronder) zodat groepen van strings naar de omvormers op een lager gedeelte gaan. Wat nog niet goed werkt is de communicatie over het eigen netwerkje tussen de omvormers onderling. We produceren stroom, maar weten niet precies hoeveel en of alles echt wel werkt.
Hieronder zie je de koppeling van een aantal groepen van strings aan één van de in totaal 9 omvormers. De dunne kabels transporteren de gelijkstroom van de panelen naar de omvormer, en de dikke grijze kabel vervoerd de wisselstroom uit de omvormer naar de verdeelkast een niveau lager in het gebouw (zie de foto hierboven).
10-april
Rijnvicus is (gedeeltelijk) operationeel!
Net op tijd voordat wethouder Leo Maat de officiële opening verrichtte, heeft Dirk Antonius van Ponsioen de hoofdzekeringen geplaatst, de schakeling doorgemeten en het team van Zon&Co. o.l.v. directeur Jos van der Meer, heeft om precies 16:00 uur de eerste van 18 omvormers aangesloten en ook online gekregen.
We produceren nu groene stroom!
De productie is voor iedereen te bekijken op een portaal met het volgende adres :
https://monitoringpublic.solaredge.com/solaredge-web/p/site/public?name=Rijnvicus#/dashboard
Let op: niet alle PC’s, tablets of telefoons zijn bij machte om dit portaal te kunnen laten zien. Mijn iPhone 4s werkt b.v. niet, mijn scherm blijft leeg.
Alle omvormers zijn nu elektrisch aangesloten. Wat nog niet goed werkt is de communicatie tussen alle delen. Er wordt nu gekeken waar er eventuele communicatie instellingsfouten of elektrische verbindingen niet goed werken.
Omdat we nog steeds wachten op de installatie van de twee bruto productiemeters door de firma Kenter, kunnen we helaas nog niets voor de twee Postcoderozen registreren en ook verkopen en produceren we dus energie die het bedrijf Rijnvicus tot die tijd van ons gratis krijgt.
9-april
De strings die aan groepen van panelen verbonden zijn, bestaan elk uit een zwarte en een rode kabel. Hier worden nog op het dak 3 strings aan dikkere kabels verbonden die onder het parkeerdek door naar de omvormers gaan.
Hieronder liggen de 18 paren met ook nog een aarde draad al onder het parkeerdek. De ruimte die in de dakisolatie voor de kabels gemaakt werd wordt hier weer keurig met schuim dichtgemaakt.
Omvormers zijn een zeer geavanceerd stukje elektronica die niet alleen de gelijkstroom omzetten naar wisselstroom, maar ook veel communicatie mogelijkheden hebben. Zo communiceren ze met de 922 optimizers die aan de 1.844 panelen op het dak verbonden zijn, en praten alle 18 ook onderling met elkaar, en sturen hun gezamenlijke informatie draadloos naar een portal die gebruikt wordt om te kijken of alles wel goed functioneert. Zo kan men per paneel zien wat de situatie is.
De aansluitingen van de string kabels op de omvormers vorderen langzaam maar gestaag. Tegelijkertijd worden ook de onderlinge verbindingen van de omvormers onderling en naar de schakelkasten zelf afgemonteerd.
Op 10 april zou alles echt klaar moeten zijn…
5-april
De installatie van de 1.844 panelen op het dak is klaar. De kabels van het dak naar het parkeerdek liggen daar nu klaar. De laatste hand wordt nu nog gelegd aan de kabelgoot om die netjes af te dekken. Helaas is de firma die het parkeerdek zou openen niet opkomen dagen. Die komen pas volgende week dinsdag weer, en dan kan ook Zon&Co. pas de rest afmonteren en gaan dan ook de laatste rommel van het dak weghalen.
De klimstellage bij de kraan is al weg, en vandaag zou ook de stellage bij de kabelgoot al weggehaald worden.
4-april
De installatie op het dak is bijna klaar. Zeker nu Erik de Ruijter en Ferd Schelleman een handje hebben meegeholpen. Aan het einde van de dag zouden alle 1.844 panelen geïnstalleerd moeten zijn.
De laatste hand wordt gelegd aan de aansluitingen van de 4 groepen van elk 3 omvormers voor één van de twee velden naar de schakelkast.
Het aanleggen van de kabelgoten voor de verbinding van de panelen op het dak naar de omvormers vordert gestaag.
Er wordt ook al geoefend voor het grote moment…
Dick van Leeuwen, facility manager van Rijnvicus, is apetrots dat dit project na al die jaren voorbereiding nu eindelijk op ‘zijn’ dak ligt.
2-april
Er wordt op het dak hard gewerkt om het derde en laatste segment deze week nog af te krijgen.
De bekabeling van de hoofdaansluiting naar de twee meterkasten is klaar. Ook de bekabeling van de meterkasten naar de omvormers ligt klaar om aangesloten te worden. Het rek met de 18 omvormers (9 voor Oost en 9 voor West) staat op zijn plek. Per 3 omvormers is er één aansluiting naar de meterkast. Hier is een pdf te downloaden met meer informatie over de gebruikte omvormers. Wij hebben model SE82.8 (82.8 kV/A) die opgebouwd is uit 3 omvormers van elk 27.6K en in totaal 120 Ampère aan het stroomnet kunnen leveren.
SolarEdge omvormer type SE82.8K
De schakelkasten van de hoofdaansluiting naar het net.
Zes kabels van de meterkast naar de omvormers
De stellage met aan beide kanten 9 omvormers
De monteurs van Ponsioen die het wisselstroom gedeelte aangelegd hebben
29-maart
Op een paar panelen na is ook het tweede segment nu klaar. In totaal liggen er al ruim 1.200 van de 1.844 stuks ongeduldig in de zon te wachten tot ze worden geactiveerd.
28-maart
Het eerste segment van 3 is klaar en er liggen nu ongeveer 600 panelen op het dak. Voor het tweede segment is de draag-constructie uitgericht en klaar, en worden nu de kabels getrokken die de panelen in groepen van niet meer dan 30 stuks verdeeld (zg. strings) en via de optimizers aangesloten. Ongeveer 360 panelen voor het tweede segment liggen al klaar om op het dak gehesen te worden. Op dit moment werken er twee crews, en de verwachting is dat aan het einde van de dag morgen, het tweede segment ook klaar is. Het uitlopen van de panelen gaat nu een stuk sneller omdat de loopafstand aanmerkelijk korter geworden is.
(dat er panelen zijn met een lichte kleur komt waarschijnlijk door lichtbreking van de condens, veroorzaakt door de motregen)
26-maart
Na een ruime week werken liggen er nu al meer dan 200 panelen op het dak, nog maar 1.644 te gaan… Op de foto’s is goed te zien hoe immens groot dit dak en de installatie is. Geen wonder dat dit een van de grootste postcoderoos projecten op een dak in Nederland is. Van alle 86 projecten die via Zon op Nederland lopen staan de beide Rijnvicus-Oost en Rijnvicus-West Postcoderoos projecten met elk 922 panelen op zich al op een gedeelde 3e plaats. Als postcoderoos project op een dak is dit het grootste van alle Zon op Nederland projecten.
Het dak is in drie segmenten van elk twee delen verdeeld (voor 6 omvormer groepen) en op dit moment worden de panelen in het eerste segment aan de zuidkant van het dak geplaatst. In het tweede segment is de onderbouw bijna klaar, terwijl het derde segment nog niet aan de beurt is.
Hieronder links worden de kabels voor de eerste helft van het eerste segment, die de panelen in groepen met elkaar verbinden, getest op goede werking en verbindingen voordat men verder gaat. Elke groep van hoogstens 30 panelen, in totaal 96 z.g. strings, zijn door gelijkstroomkabels (zwart en rood) met elkaar verbonden en gaan uiteindelijk naar een concentrator op het dak, en dan met 32 dikkere kabels van het dak naar de 18 omvormers op het lager gelegen parkeerdak. Ook de optimizers (één per twee panelen) zijn in deze strings met elkaar verbonden. De locatie van alle 922 optimizers op het dak wordt nauwkeurig vastgelegd, zodat men later bij een storing precies kan lokaliseren waar de fout zit.
18-maart
Nu de sterke wind grotendeels is gaan liggen is begonnen met het op het dak hijsen van de onderdelen, en het verdelen ervan op dit immense dak. Het hijsen gaat meerdere dagen in beslag nemen, ondertussen wordt een begin gemaakt met de montage. Tijdens deze werkzaamheden worden steeds weer nieuwe onderdelen aangeleverd en op het dak gehesen. Hieronder zijn de spanten te zien waarop de panelen gemonteerd gaan worden.
Hierboven liggen o.a. de tegels klaar om op het dak gehesen te worden. Deze tegels worden als verzwaring en verankering van de installatie gebruikt.
Ondertussen hebben de monteurs van Ponsioen ook niet stil gezeten. De aansluitingen van de zes omvormers naar het wisselstroom gedeelte vorderen gestaag. Hieronder zijn de twee nieuwe schakelkasten voor Rijnvicus-Oost en Rijnvicus-West opgebouwd. Elke postcoderoos heeft 9 omvormers die de gelijkstroom omzetten naar 230V wisselstroom en per omvormer op de twee kasten aangesloten en gezekerd worden. Ook de bijna polsdikke stroomkabels die de opgewekte ruim 504 kWh aan stroom van deze kasten naar de hoofdaansluiting moeten brengen liggen al klaar om aangesloten te worden.
In deze kasten komen ook de twee meters die de opwekte stroom per aansluiting/postcoderoos Oost en West gescheiden gaan registreren. Met deze gegevens die door meetbedrijf Kenter (onderdeel van Liander) worden verzorgt en geregistreerd kunnen we uiteindelijk de opbrengst per deelnemer laten vastleggen voor de energiebelastingteruggave en ook de opgewekte stroom verkopen aan een afnemer.
Van deze kasten gaat de opgewekte stroom, nog steeds van elkaar gescheiden, door twee dikke kabels in kabelgoten naar de hoofdaansluiting in een andere ruimte. Daar worden ze beide apart dmv een schakelaar aan de hoofdaansluiting gekoppeld. Ofschoon de stroom direct naar het netwerk van Liander gaat, kunnen we dus toch de opgewekte stroom, zelfs per postcoderoos apart, afrekenen met een afnemer van onze eigen keuze, b.v. Greenchoice. Die willen onze 100% groen opgewekte stroom maar al te graag hebben. Vandaar dat men spreekt van een MLOEA aansluiting (Meerdere Leveranciers Op Een Aansluiting) die elk z’n eigen EAN code heeft.
Hoofdschakelaar naar het Liander netwerk
11 maart : Er is begonnen met de installatie!
De hijskraan en de stellage om makkelijker op het dak te kunnen komen staan klaar. Helaas moesten de hijswerkzaamheden om alle materialen op het dak te krijgen, vanwege de harde wind een week uitgesteld worden. Links is een foto met de normale toegang naar het dak. Deze is niet te gebruiken voor de installatiewerkzaamheden. Op het parkeerdak is nu een stellage gebouwd waarmee de crew makkelijker naar het dak kan komen. De firma Ponsioen is hard aan het werk om het wisselstroom gedeelte tussen de omvormers en de hoofd stroomvoorziening naar het stroomnet van Liander af te maken. Dit gebeurd hoofdzakelijk binnen.
Het dak
Op het dak van ruim 4.000 m2 kunnen 1.844 zonnepanelen worden geplaatst, waarmee wordt voorzien in het elektriciteitsverbruik van ongeveer 200 huishoudens. De opbrengst van deze installatie zal over de looptijd van 15 jaar gemiddeld meer dan 500 kilowatt per jaar bedragen, en is daarmee op dit moment het grootste in Nederland op een dak.
Voordat de panelen op het dak komen wordt het dak eerst gerenoveerd en geschikt gemaakt voor de zonneinstallatie. Op het bestaande dak komt eerst een isolatie, en daarbovenop een harde PVC afdeklaag. Er is voor een lichte kleur gekozen om warmte reflecties richting de panelen zo klein mogelijk te houden, want warme panelen genereren minder stroom.
Opstelling panelen
We hebben samen met de installateur voor een oost-west opstelling voor de panelen gekozen. Hier kan je zien waarom.
Technische gegevens
De 1.844 zonnepanelen worden JAsolar panelen, van het type JAM60S03 met een opbrengst van 320Wp. Dit betekend effectief gemiddeld (P50) over een periode van 15 jaar gezien meer dan 273 Wh. De hele installatie kan dus maximaal 504.047 KWh ( 504 MWh) aan stroom leveren. Ter verduidelijking; met dat vermogen zouden 5.040 100Watt lampen een uur lang kunnen branden. Kijk hier voor een uitgebreide uitleg.
BF-JAM60S03 PR 305-325 mono half-cells
De 6 benodigde omvormers zijn van SolarEdge, en hebben een 3-fasige omvormer. Het type is SE 83K, en kunnen per stuk van 15 tot 100 KW aan opgewekt vermogen aan. Er komen per twee panelen één Power Optimizer, dit zorgt voor een beter balans tussen de panelen en een verhoogde veiligheid omdat het complete systeem automatisch afschakelt bij calamiteiten, zoals brand en blikseminslag.
Het montagesysteem voor de panelen op het dak in de oost-west opstelling is van het Nederlandse Sunbeam.
De panelen worden dmv een DC bekabeling van de Duitse firma KBE-Solar verbonden.
Door middel van het SolarEdge monitoring systeem kan de installatie via een internetverbinding continue uitgelezen worden.